PAŃSTWOWA
KOMISJA WYBORCZA

 ZPOW-503-165/15

Odpowiedź Państwowej Komisji Wyborczej na pisma dotyczące
rozpatrywania przez okręgowe komisje wyborcze zgłoszeń list kandydatów na posłów
Komitetu Wyborczego Wyborców Zbigniewa Stonogi

Państwowa Komisja Wyborcza, w związku z wpływającymi do Komisji pismami dotyczącymi rozpatrywania przez okręgowe komisje wyborcze zgłoszeń list kandydatów na posłów dokonanych przez Komitet Wyborczy Wyborców Zbigniewa Stonogi, podaje do wiadomości publicznej odpowiedź w tym zakresie.

Państwowa Komisja Wyborcza informuje, że jak wynika z treści art. 172 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 112, z późn. zm.) rejestrowanie okręgowych list kandydatów na posłów, a zatem także sprawdzanie poprawności zgłoszeń i weryfikacja podpisów poparcia dla zgłoszenia danej listy kandydatów na posłów, należy do zadań okręgowej komisji wyborczej, a nie Państwowej Komisji Wyborczej. W związku z tym Państwowa Komisja Wyborcza nie jest uprawniona do zlecania okręgowym komisjom wyborczym ponownej weryfikacji podpisów poparcia dla zgłoszenia listy kandydatów na posłów.

Stosownie do art. 218 § 2 Kodeksu wyborczego Państwowa Komisja Wyborcza uprawniona jest natomiast do rozpatrzenia ewentualnych odwołań od uchwał okręgowych komisji wyborczych w sprawie odmowy rejestracji listy kandydatów. Prawo wniesienia odwołania do Państwowej Komisji Wyborczej przysługuje osobie zgłaszającej listę w terminie 3 dni od dnia doręczenia uchwały o odmowie rejestracji listy. Od uchwały Państwowej Komisji Wyborczej w sprawie odwołania nie przysługuje środek prawny. Jedynie w tym trybie Państwowa Komisja Wyborcza może ewentualnie uchylić uchwałę okręgowej komisji wyborczej, jeżeli została ona podjęta z naruszeniem prawa lub niezgodnie z jej wytycznymi.

Do chwili obecnej do Państwowej Komisji Wyborczej wpłynęły odwołania od uchwał dotyczących odmowy rejestracji list kandydatów na posłów zgłoszonych przez Komitet Wyborczy Wyborców Zbigniewa Stonogi, podjętych przez:

1)     Okręgową Komisję Wyborczą w Poznaniu,

2)     Okręgową Komisję Wyborczą w Koszalinie;

3)     Okręgową Komisję Wyborczą w Rybniku.

Państwowa Komisja Wyborcza w każdym wymienionym przypadku oddaliła odwołanie, gdyż nie miała podstaw do kwestionowania rozstrzygnięć okręgowych komisji wyborczych w zakresie odmowy rejestracji listy.

Państwowa Komisja Wyborcza informuje jednocześnie, że okręgowe komisje wyborcze rozpatrują zgłoszenia list kandydatów na posłów i weryfikują podpisy poparcia dla zgłoszenia listy na podstawie przepisów Kodeksu wyborczego oraz na podstawie wiążących te komisje wytycznych dla okręgowych komisji wyborczych dotyczących przyjmowania zgłoszeń i rejestracji list kandydatów na posłów i kandydatów na senatora w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 25 października 2015 r., stanowiących załącznik do uchwały Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 3 września 2015 r.

Zgodnie z pkt II.2 powołanych wytycznych w potwierdzeniu zgłoszenia listy kandydatów na posłów przekazywanym osobie zgłaszającą w szczególności musi zostać wskazana m. in. data i orientacyjna godzina rozpoczęcia sprawdzania wykazu podpisów.

Z wyjaśnień przedstawionych przez okręgowe komisje wyborcze wynika, że osoby dokonujące zgłoszenia list każdorazowo były powiadamiane o terminie sprawdzania wykazów podpisów osób popierających listę. Należy przy tym podkreślić, że w przypadku poinformowania przedstawiciela komitetu wyborczego o terminie sprawdzania wykazów podpisów, jego nieobecność przy tych czynnościach nie wstrzymuje czynności Komisji w tym zakresie. Dlatego też zarzut dotyczący sprawdzania podpisów bez obecności przedstawiciela Komitetu Wyborczego Wyborców Zbigniewa Stonogi jest niezasadny.

Państwowa Komisja Wyborcza informuje również, że zgodnie z powołanymi wytycznymi przyjmowanie dokumentów zgłoszenia, a zatem także badanie wykazów podpisów poparcia okręgowa komisja wyborcza może powierzyć wyznaczonym osobom bądź utworzonym w tym celu zespołom, w skład których mogą wchodzić m. in. członkowie komisji, pracownicy delegatur Krajowego Biura Wyborczego lub inne osoby wskazane przez dyrektora delegatury Krajowego Biura Wyborczego albo sekretarza komisji.

Jak wynika z wyjaśnień otrzymanych z okręgowych komisji wyborczych i przedłożonych przez nie dokumentów badanie wykazów podpisów przeprowadzili członkowie okręgowych komisji wyborczych lub osoby, którym Komisja udzieliła stosownych upoważnień. Oznacza to zatem, że zarzut wykonywania tych czynności przez osoby nieuprawnione jest niezasadny, gdyż badanie wykazu podpisów zostało przeprowadzone w sposób zgodny z powołanymi wyżej wytycznymi. Należy podkreślić, że Państwowa Komisja Wyborcza nie jest uprawniona do kwestionowania udziału w sprawdzaniu wykazu podpisów osób wyznaczonych do tych czynności zgodnie z wytycznymi.

Państwowa Komisja Wyborcza zwraca także uwagę, że okręgowe komisje wyborcze rozpatrywały zgłoszenia list kandydatów na podstawie przepisów, które dotyczyły w takim samym zakresie wszystkie komitety wyborcze.

Państwowa Komisja Wyborcza wyjaśnia także, iż zgodnie z art. 217 § 1 w razie uzasadnionych wątpliwości co do prawdziwości danych zawartych w wykazie podpisów bądź wiarygodności podpisów okręgowa komisja wyborcza dokonuje w terminie 3 dni sprawdzenia danych bądź wiarygodności podpisów w oparciu o dostępne urzędowo dokumenty, w tym rejestry wyborców i urzędowe rejestry mieszkańców, a w miarę potrzeby również o wyjaśnienia wyborców. O wszczęciu postępowania wyjaśniającego zawiadamia się niezwłocznie osobę zgłaszającą listę.

Powołany wyżej przepis przewiduje zatem możliwość przeprowadzenia przez okręgową komisję wyborczą tego rodzaju postępowania sprawdzającego wyłącznie w razie stwierdzenia przez nią uzasadnionych wątpliwości co do prawdziwości danych zawartych w wykazie podpisów, bądź wiarygodności podpisów, a nie obliguje jej do sprawdzania w tym trybie podpisów poparcia dotyczących wszystkich zgłoszonych kandydatów na senatora i wszystkich zgłoszonych list kandydatów na posłów. Jeżeli zatem okręgowa komisja wyborcza sprawdzając wykazy podpisów nie ma uzasadnionych wątpliwości co do ich wiarygodności, sprawdza je jedynie w zakresie spełnienia wymogów formalnych określonych w art. art. 209 § 2 i 3 Kodeksu wyborczego, tj. w sposób szczegółowo ustalony w pkt II.4 wymienionych wyżej wytycznych.

Państwowa Komisja Wyborcza ponadto informuje, że nie tylko podpisy poparcia złożone przez Komitet Wyborczy Wyborców Zbigniewa Stonogi były sprawdzane w trybie, o którym mowa w art. 217 § 1 Kodeksu wyborczego. Dlatego też zarzut dotyczący stosowania „indywidualnych zasad określonych tylko dla list Komitetu Wyborczego Wyborców Zbigniewa Stonogi” jest bezpodstawny.

Odnosząc się do kwestii dotyczącej podawania adresu zamieszkania należy zauważyć, że zgodnie z art. 201 § 1 Kodeksu wyborczego poparcia liście mogą udzielić wyborcy stale zamieszkali w okręgu wyborczym. Osoby spełniające te wymogi są ujęte w stałym rejestrze wyborców na obszarze gmin leżących w danym okręgu wyborczym, a rejestr ten potwierdza ich prawo wybierania (art. 18 § 1 i 5 Kodeksu wyborczego). Dlatego też weryfikacja podpisów poparcia dokonywana jest na podstawie danych z ewidencji ludności, które stanowią podstawę rejestru wyborców, potwierdzającego stałe zamieszkiwanie w danym miejscu i posiadanie czynnego prawa wyborczego. Ze względu na treść art. 18 § 1 i 5 Kodeksu wyborczego powoływanie się na faktyczne zamieszkiwanie w okręgu wyborczym osób udzielających poparcia liście, niewpisanych jednak do stałego rejestru wyborców w żadnej z gmin leżących w danym okręgu, jest pozbawione podstaw.

Państwowa Komisja Wyborcza podkreśla, że zasady dotyczące zgłaszania list kandydatów, w tym szczegółowe regulacje dotyczące prawidłowego sporządzania wykazu podpisów poparcia zostały podane do publicznej wiadomości na stronie internetowej Komisji www.parlament2015.pkw.gov.pl w dniu 20 lipca 2015 r. w „Informacji o zasadach i sposobie zgłaszania list kandydatów na posłów w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 25 października 2015 r.” (ZPOW-503-20-15). Również powoływane wielokrotnie wytyczne Państwowej Komisji Wyborczej, zawierające szczegółowy opis procedury związanej z przyjmowaniem zgłoszeń list kandydatów na posłów i sprawdzania wykazu podpisów poparcia, dostępne były na stronie wymienionej wyżej stronie internetowej. Dlatego też każdy komitet wyborczy oraz każdy zainteresowany wyborca miał możliwość zapoznania się z obowiązującymi zasadami w zakresie prawidłowego sporządzenia wykazów podpisów poparcia oraz zasad ich sprawdzania przez okręgowe komisje wyborcze.

Odnosząc się natomiast do kwestii związanej z ponowną weryfikacja podpisów przez Okręgową Komisję Wyborczą w Szczecinie Państwowa Komisja Wyborcza wyjaśnia, że Komisja ta po sprawdzeniu wykazów podpisów dołączonych do zgłoszenia listy kandydatów na posłów dokonanego przez Komitet Wyborczy Wyborców Zbigniewa Stonogi, czy spełniają one wymogi formalne określone w Kodeksie wyborczym oraz po ustaleniu, że lista została zgłoszona zgodnie z przepisami określonymi w Kodeksie wyborczym, a także po wydaniu protokołu rejestracji tej listy, powzięła informacje o istotnych, nieznanych wcześniej okolicznościach, które mogły mieć wpływ na zarejestrowanie listy, m. in. od innych okręgowych komisji wyborczych o nieprawidłowościach w wykazach podpisów doręczonych przez wymieniony wyżej komitet wyborczy. W związku zatem z uzasadnionymi wątpliwościami co do prawdziwości danych zawartych w wykazie podpisów i wiarygodności podpisów (art. 217 § 1 Kodeksu wyborczego), mimo wydanego wcześniej protokołu rejestracji listy kandydatów na posłów zgłoszonej przez Komitet Wyborczy Wyborców Zbigniewa Stonogi, Okręgowa Komisja Wyborcza w Szczecinie zdecydowała o ponownej, wyrywkowej kontroli złożonych wykazów podpisów w oparciu o rejestr PESEL. Na tej podstawie Komisja ustaliła, że w wykazie podpisów znajdują się m. in. podpisy osób nieżyjących oraz dane osobowe wyborców niezgodne z danymi zawartymi w tym rejestrze. Z uwagi na to Okręgowa Komisja Wyborcza w Szczecinie, pomimo tego, że wcześniej zweryfikowała podpisy jedynie pod względem spełnienia wymogów formalnych i wydała protokół rejestracji listy, podjęła decyzję o skorzystaniu z wyżej wymienionego trybu, określonego w art. 217 § 1 Kodeksu wyborczego, podejmując uchwałę Nr 3/2015 z dnia 16 września 2015 r. w sprawie wszczęcia postępowania wyjaśniającego (DSZ-5503(2)/2015). Państwowa Komisja Wyborcza nie znajduje podstaw do kwestionowania tej uchwały, gdyż przepisy Kodeksu wyborczego nie zabraniają przeprowadzenia postępowania, o którym mowa w art. 217 § 1 Kodeksu wyborczego, po wydaniu protokołu rejestracji listy. Zgodnie bowiem z tym przepisem, komisja może podjąć decyzję o przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego w razie uzasadnionych wątpliwości co do prawdziwości danych zawartych w wykazie podpisów bądź wiarygodności podpisów. Zatem w sytuacji, gdy komisja powzięła tego rodzaju informacje i wątpliwości po zarejestrowaniu listy, uprawniona była do podjęcia decyzji o ponownym sprawdzeniu wykazów, w trybie określonym w art. 217 § 1 Kodeksu wyborczego.

Państwowa Komisja Wyborcza wyjaśnia także, iż nie jest uprawniona do zarejestrowania list kandydatów na posłów zgłoszonych przez Komitet Wyborczy Wyborców Zbigniewa Stonogi, co najmniej w 21 okręgach wyborczych, o czym mowa we wniosku, gdyż jak wskazano wcześniej to okręgowe komisje wyborcze rejestrują listy kandydatów. Ponadto należy zaznaczyć, że w chwili obecnej Komitet Wyborczy Wyborców Zbigniewa Stonogi ma zarejestrowane listy w 19 okręgach wyborczych.

Państwowa Komisja Wyborcza raz jeszcze podkreśla, że nie jest uprawniona do kwestionowania ustaleń okręgowych komisji wyborczych, jeżeli nie zostały one podjęte z naruszeniem prawa lub niezgodnie z wytycznymi oraz wzywania ich do ponownego sprawdzania podpisów poparcia.

Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej: Wojciech Hermeliński